Neden İnşaat Demiri Ağırlığı Bu Kadar Kritik?

İnşaat demiri bir betonarme projenin en büyük maliyet kalemlerinden biridir. İnşaat demiri siparişi verirken doğru ağırlığı bilmek; doğru çap/uzunluk kombinasyonunu seçmek, inşaat demiri firelerini azaltmak ve inşaat demiri sevkiyatını planlamak için şarttır. Özellikle döviz, enerji ve hurda fiyatlarındaki dalgalanmalar, inşaat demiri maliyetini doğrudan etkiler. Bu yüzden mühendis, şantiye şefi ve satın almacının ortak dili net olmalı: inşaat demiri ağırlık hesaplama.

İnşaat Demiri Ağırlık Hesaplama Formülü (Pratik)

Günlük pratikte en yaygın kullanılan yaklaşım:

ins¸aat demiri ag˘ırlıg˘ı (kg/m)=d2162\textbf{inşaat demiri ağırlığı (kg/m)} = \frac{d^2}{162}

Burada d, inşaat demiri çapıdır ve mm cinsindendir. 162 sayısı, çeliğin yaklaşık yoğunluğu (≈7850 kg/m³) ve dairesel kesit alanı ile gelen dönüşümlerden türetilen pratik katsayıdır. Bu formül, inşaat demiri için kg/m değerini saniyeler içinde verir; metraj, kesim listesi ve inşaat demiri sipariş planında altın standarttır.

Örnek:

  • d = 12 mm inşaat demiri
    kg/m ≈ 12² / 162 = 144 / 162 ≈ 0,889 kg/m

Aynı mantıkla 8–40 mm arası tüm inşaat demiri çaplarında ağırlığı hesaplayabilirsin.

İnşaat Demiri Ağırlık Tablosu (8–40 mm)

Aşağıdaki inşaat demiri tablosu; çapa göre kesit alanı, teorik inşaat demiri ağırlığı (kg/m), 1 tonda toplam metre, ve 1 tonda 12 m çubuk adedi gibi en çok aranan pratik verileri içerir. (Değerler teoriktir; inşaat demiri üretim toleransları ve kaplama/katman farkları küçük sapmalara neden olabilir.)

Çap d (mm)Kesit Alanı (mm²)Ağırlık (kg/m)1 Tonda Toplam Boy (m)1 Tonda 12 m Çubuk (adet)
850.30.3952531.25210.9
1078.50.6171620.00135.0
12113.10.8891125.0093.8
14153.91.210826.5368.9
16201.11.580632.8152.7
18254.52.000500.0041.7
20314.22.469405.0033.8
22380.12.988334.7127.9
25490.93.858259.2021.6
28615.84.840206.6317.2
32804.26.321158.2013.2
361017.98.000125.0010.4
401256.69.877101.258.4

Nasıl kullanılır?

  • “1 ton inşaat demiri kaç metre?” sorusunun cevabını üçüncü sütundan anında alırsın.

  • “1 tonda kaç adet 12 m inşaat demiri çubuğu var?” dersen, son sütuna bakarsın.

  • İnşaat demiri sevkiyat planında tır başına yük optimizasyonu ve stok alanı planı için birebir.

1 Ton İnşaat Demiri Kaç Metre Eder?

Sorunun cevabı çapa bağlıdır. Tabloya göre örnekler:

  • ϕ12 inşaat demiri: 1 tonda ≈ 1125 m

  • ϕ16 inşaat demiri: 1 tonda ≈ 632,81 m

  • ϕ20 inşaat demiri: 1 tonda ≈ 405 m

  • ϕ32 inşaat demiri: 1 tonda ≈ 158,2 m

Bu yaklaşım sayesinde inşaat demiri metrajından doğrudan tonaja, tonajdan doğrudan metreye çevrim yapabilirsin. İnşaat demiri satın alırken teklif karşılaştırmasını da bu sayılarla standartlaştır.

1 Metre İnşaat Demiri Kaç Kilo?

Yine formülümüz devrede: kg/m = d²/162.

  • ϕ10 inşaat demiri: 10²/162 ≈ 0,617 kg/m

  • ϕ14 inşaat demiri: 14²/162 ≈ 1,210 kg/m

  • ϕ25 inşaat demiri: 25²/162 ≈ 3,858 kg/m

  • ϕ40 inşaat demiri: 40²/162 ≈ 9,877 kg/m

Böylece inşaat demiri bükme-kesme planına göre metrajdan anında ağırlığa geçersin.

Proje Metrajında İnşaat Demiri: Adım Adım

İnşaat demiri metrajı üç basamakta toplanır:

  1. Donatı listesi çıkar: Eleman bazında (kiriş, kolon, döşeme, perde) inşaat demiri adet, çap, boy ve konumları.

  2. Kesim-büküm planını uygula: Gerekli kanca/etriye bükümlerini, bindirme uzunluklarını ve ankraj boylarını ekle. Her parça için net boyu belirle.

  3. Toplam metreyi ağırlığa çevir: Her çap için toplam metre × (d²/162) ile inşaat demiri ağırlığını hesapla. Tüm çapların ağırlıklarını topla, inşaat demiri toplam tonajı elde et.

İpucu: Projede farklı ϕ’lar olduğunda, çap bazlı ayrı sayfalar tut. Böylece inşaat demiri siparişi verirken hangi çapta ne kadar alacağını net görürsün.

Sipariş ve Lojistik: İnşaat Demiri İçin Akıllı Stratejiler

  • Standart boyu referans al: Piyasada çubuk inşaat demiri çoğunlukla 12 m gelir. Kesim planını 12 m optimizasyonuna göre yaparsan inşaat demiri firesi düşer.

  • Bindirme ve ankrajı önceden planla: Özellikle uzun açıklıklarda bindirme bölgeleri birikmesin. Aşırı bindirme, inşaat demiri tüketimini artırır.

  • Etiketleme ve izlenebilirlik: Parti/ısı numarası, çap ve sınıf bilgileri sahada kaybolmasın. Doğru inşaat demiri doğru elemana gitsin.

  • Stok koşulları: Zeminle doğrudan temas olmasın, üstü kapalı veya branda ile koru. Böylece inşaat demiri pası ve kir riskini azaltırsın.

  • Teslimatta kontrol: Çap, boy, inşaat demiri sınıfı, adet ve ağırlık—irsaliye ile birebir doğrula.

Toleranslar, Kaplama ve Sapmalar

Teorik tablo inşaat demiri için harikadır ancak sahada şu unsurları hatırla:

  • Üretim toleransı: Çap ±tolerans; bu da kg/m’yi milimetrik değiştirir.

  • Kaplama: Epoksi/galvaniz gibi kaplamalar inşaat demiri yüzeyine ek ağırlık katabilir.

  • Kesim ve büküm kaybı: Büküm payları, uç düzeltmeleri ve saha koşulları küçük farklar doğurur.

  • Korozyon/pas: Yoğun kabuk pası temizlenmeli; inşaat demiri aderansı zarar görmesin.

Bu yüzden metraj + %2–3 gibi küçük bir inşaat demiri toleransı, sahada işleri kurtarır.

Çelik Hasır ve İnşaat Demiri: Ağırlık Bakımından Fark

Çelik hasır, ince çaplı tellerin kaynakla kare/dikdörtgen ağ oluşturduğu hazır bir donatı ürünüdür. m² başına inşaat demiri miktarını homojen dağıtır, montajı hızlandırır. Ağırlık hesabında m² başına kg değerleriyle çalışırsın. Çubuk inşaat demiri ise 3B yerleşim esnekliği sağlar; metraj kg/m üzerinden yürür. Projeye göre ikisinin hibrit kullanımı toplam inşaat demiri tüketimini optimize edebilir.

Örnek Hesaplar (Uçtan Uca)

Örnek 1: ϕ12 İnşaat Demiri – Klasik Bir Kiriş Alt Donatısı

  • ϕ12 inşaat demiri 8 adet × 6,5 m = 52 m

  • kg/m (ϕ12) = 0,889 kg/m

  • Toplam ağırlık = 52 × 0,889 ≈ 46,23 kg inşaat demiri

Örnek 2: ϕ16 İnşaat Demiri – Kolon Boyuna Donatı

  • ϕ16 inşaat demiri 12 adet × 3,4 m = 40,8 m

  • kg/m (ϕ16) = 1,580 kg/m

  • Toplam ağırlık = 40,8 × 1,580 ≈ 64,46 kg inşaat demiri

Örnek 3: Karışık Çaplar – Döşeme Donatısı

  • ϕ10 inşaat demiri: 120 m × 0,617 = 74,04 kg

  • ϕ12 inşaat demiri: 80 m × 0,889 = 71,12 kg

  • ϕ14 inşaat demiri: 50 m × 1,210 = 60,50 kg

  • Toplam = 205,66 kg inşaat demiri

12 m Çubuk Adedi Nasıl Hesaplanır?

“1 tonda kaç adet 12 m inşaat demiri var?” sorusu pratikte çok sorulur. Yöntem:

  1. Çapına göre kg/m değerini bul (d²/162).

  2. 12 m çubuğun kilosu: 12 × (d²/162).

  3. 1000 kg / (12 × d²/162) = adet.

Örnek (ϕ20 inşaat demiri):

  • kg/m ≈ 2,469

  • 12 m çubuk ≈ 29,628 kg

  • 1000 / 29,628 ≈ 33,8 adet/ton inşaat demiri

Tablodaki son sütun bu hesabın kısa yoludur.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

S: İnşaat demiri ağırlık hesaplamada 162 nereden gelir?
C: Çeliğin yoğunluğu ve dairesel kesit alanı dönüşümlerinden türetilmiş pratik katsayıdır; inşaat demiri hesaplarını hızlandırır.

S: Teorik ve gerçek inşaat demiri ağırlığı neden farklı çıkar?
C: Üretim toleransları, kaplama, kesim-büküm ve saha koşulları. Bu nedenle inşaat demiri için %2–3 emniyet payı akıllıcadır.

S: İnşaat demiri ağırlık tablosu hangi çaplar için geçerli?
C: Piyasada yaygın 8–40 mm inşaat demiri; özel projelerde daha farklı çaplar olabilir.

S: 1 ton inşaat demiri kaç metre eder?
C: Çapa bağlıdır. Örneğin ϕ12 inşaat demiri için ≈1125 m; ϕ16 için ≈632,81 m.

S: Metrajda en sık hata nedir?
C: Bindirme ve ankraj boylarını unutmak. Bu, inşaat demiri tüketimini düşük göstermeye yol açar.

Kalite Kontrol ve Kayıt

  • Belgelendirme: Parti/ısı numarası, çelik sınıfı, çap—hepsi teslimde doğrulanmalı. İnşaat demiri sertifikaları saklanmalı.

  • Bükme/yeniden bükme testi: Yüzey çatlağı ve gevrek davranış riskini azaltır.

  • Depolama: İnşaat demiri yerden yükseltilmiş takoz üzerinde, branda altında, karışmayacak şekilde etiketli durmalı.

  • Temizlik: Betonlama öncesi yağ/çamur/kabuk pas olmamalı; inşaat demiri aderansı kritik.

İleri Düzey İpuçları

  • Kesim Optimizasyonu: 12 m’den çıkan parça kombinasyonlarını (ör. 7,0 + 3,8 + fire) planlayarak inşaat demiri firesini %2–5 azaltabilirsin.

  • BIM/Metraj Entegrasyonu: Donatı modelinden otomatik metraj al; inşaat demiri listesi çap bazlı CSV’ye düşsün.

  • Mekanik Manşon: Kritik bölgelerde bindirme yerine manşon kullanmak, inşaat demiri tüketimini dengeleyebilir ve detay kalitesini artırır.

  • Kaplama Seçimi: Kıyı/kimyasal ortamlarda epoksi/galvaniz; normal koşullarda standart inşaat demiri. Ağırlık hesabına küçük etkisi olur; metrajda not düş.

Sonuç

Doğru inşaat demiri ağırlık hesaplama; bütçe, zaman ve kalite üçgeninde oyunun kaderini değiştirir. d²/162 formülü ve bu kapsamlı inşaat demiri ağırlık tablosu ile “1 ton inşaat demiri kaç metre?” veya “bu metraj kaç kilo inşaat demiri eder?” gibi sorular birkaç saniyede çözülür. Proje boyunca kesim-büküm planını 12 m optimizasyonuna göre kur, bindirme/ankrajları ihmal etme, küçük bir inşaat demiri toleransını metraja ekle. Böylece hem satın alma hem şantiye tarafında inşaat demiri verimliliği en üst seviyeye çıkar.